Month: February 2025

Кеңшілікұлы, Амангелді. Жұмакеңнің «Балаусасы»


Кеңшілікұлы, Амангелді. Жұмакеңнің «Балаусасы» [Мәтін] : [жазушы Ж. Нәжімеденовтің тұңғыш кітабы «Балауса» жыр жинағының жарық көргеніне биыл 60 жыл болып отыр] / Амангелді Кеңшілікұлы ; коллажды жасаған Қонысбай Шежімбай, «EQ» // EGEMEN QAZAQSTAN. – 2021. – 22 сәуір – Б. 12.

Аннотация

Мақала Нәжімеденовтің «Балауса» атты тұңғыш өлеңдер жинағының шыққанына 60 жыл толуына арналған. Бұл – ақынның шығармашылық әлемінің сипаты мен күрескерлік рухын ашуға жан-жақты көмектесетін жинақ. Мақалада Жұмекен Нәжімеденов шығармашылығына әдеби көзқарас берілген. Автор «Балауса» жинағын оқи отырып, Жұмекен Нәжімеденов поэзиясындағы бостандықтың жалындаған жалынының кенет пайда болуы Байронның ойы мен шығармашылығынан туындағанын байқайсыз дейді. Екі ел әдебиетінің ұлы ақындарының рухани үндестігін тәуелсіздік жырларынан да байқауға болады. Азаттық тақырыбының бірте-бірте Жұмекен шығармашылығының күре тамырына айналғанын көруге болады.

Карибаева, Бахыт. Поэтика слова и национальное сознание


Карибаева, Бахыт. Поэтика слова и национальное сознание [Текст] / Бахыт Карибаева ; перевод с казахского С. Назарбаевой // Простор. – 2021. – № 3. – С. 139–160.

Аннотация

Мақалада автор қазіргі қазақ лирикасының ең сипатты белгілеріне тоқталып, поэзия туралы ғана емес, ақындар туралы да нақты көркем ойлардың нақты өкілі ретіндегі түсінік берді. Ұлттық көркем әдебиет арқылы қазақ руханиятының жаңғыруына оқырман назарын аударады.

Есенжол, Азамат. Ақынның пиджагы


Есенжол, Азамат. Ақынның пиджагы [Мәтін] : [Елордадағы Ұлттық музейде ақын Жұмекен Нәжімеденовтің бірқатар дүниесі сақталған] / Азамат Есенжол // EGEMEN QAZAQSTAN. – 2022. – 14 қаңтар. – Б. 12.

Аннотация

Елордадағы Ұлттық музейде көрнекті ақын, Мемлекеттік сыйлықтың лауреаты Жұмекен Нәжімеденовтің бірқатар дүниесі сақталған. Соның ішінде ақынның өзі киген былғары пиджагы мен галстугі бар. Бұл жәдігерді 2015 жылы «Му¬зейге сый тарту» ак¬циясы аясын¬да ақынның қызы Әйкен тап¬сыр¬¬ған. Саңлақ суреткердің «Менің Қазақстаным» атты өлеңдер мен дас¬тандар жинағына 2010 жылы Мемлекеттік сыйлық берілді.

Әлиман, Жәнібек. Екі теңіз


Әлиман, Жәнібек. Екі теңіз [Мәтін] : [ақындар Сағи Жиенбаев пен Жұмекен Нәжімеденовтың шығармашылығы туралы] / Жәнібек Әлиман // EGEMEN QAZAQSTAN. – 2024. – 17 шілде. – Б. 9.

Аннотация

Мақалада автор екі ақын Сағи Жиенбаев пен Жұмекен Нәжімеденовтің теңіз туралы өлеңдерін мысалға ала отырып, адамның табиғат стихияларының алдында қауқарсыз екенін көрсетеді. Екі ақын екі түрлі суреттеп жеткізсе де, бейнелеуі әртүрлі болса да, түсіндіруі бір. Көк теңізге айналудың қажеті шамалы. Адам болып қалғаннан абзалы жоқ. Теңізді де бағындырарлық ақыл-ой мен күш-қуат берген бізге, сосын соның даңқымен өмір сүрудің дәмін бір татқан соң, «қайта айналып шығуың қиын болады». Демек бара-бара теңізге де, тауға да, темірге де айналуы кәдік жаратылыс сана-сезімімен ғана адам. Қалғанынан қайран жоқ.

Әлімақын, Дүйсенәлі. Көңілдегі көрікті сөз


Әлімақын, Дүйсенәлі. Көңілдегі көрікті сөз [Мәтін] : [қазақ әдебиетінің таланттары туралы және олардың кейінгі буынға деген көз қарастары] / Дүйсенәлі Әлімақын ; коллажды жасаған Амангелді Қияс «EQ» // EGEMEN QAZAQSTAN. – 2022. – 4 сәуір. – Б. 14.

Аннотация

Таланттарды заман тудырады деген тұжырымның өмірге келгеніне де бірнеше ғасыр болды, әрине, осы сөздің түп төркіні тым арыда жатқаны шындық. «Толқыннан толқын туып» қазіргі әдебиет сансыз таланттардың шығармашылығымен толықты. Олардың селдей шабыты заманның ағысына, уақыттың сынына дөп келді. Қай заман үшін таланттың қадірін талантты адамдар ғана мойындаған. Сол үшін де олар бір-біріне жуық жүрді, үндес, сырлас бола білді. Біз аңыз қылып айтып жүрген кешегі «Жоғалған ұрпақ» өкілдері, міне, осы сөзіміздің айғағы. Ал бүгін біз қазақ әдебиетіндегі таланттылардың бір-бірін бағалау, анығырақ айтқанда, аға буынның соңынан ерген буынға көз қырын салуы туралы сөйлемекпіз. Мұқағали Мақатаевпен қатар шығып, жыр көмбесіне қатар шап¬қан Жұмекен Нәжімеденовтің талантын мойындау, бағалау – қазақ поэ¬зиясының қасиетін білумен бірдей.

Сәрсенхан, Батырхан. Ұлт қаламгері


Сәрсенхан, Батырхан. Ұлт қаламгері [Мәтін] : [Ұлтың болмысын өзіне ғана тән ерекшілігін шеберлік деңгейінде бейнелейтін қаламгерлер туралы] / Батырхан Сәрсенхан // EGEMEN QAZAQSTAN. – 2024. – 5 сәуір. – Б. 17.

Аннотация

Мақаланың авторы ұлы ақынның өз халқына пайдалы болуы үшін бойына сіңіруі тиіс ұлттық рух мәселесін қозғайды. Туған жер мен ұлттық рухты біріктірудің қаншалықты қажет екенін орыс пен қазақ ақын-жазушыларының үлгісі көрсетіледі.

Сәрсенбай, Қали. Тәттімбет. Тәкен. Таласбек


Сәрсенбай, Қали. Тәттімбет. Тәкен. Таласбек [Мәтін] : Терең. Тылсым. Тұңғиық : [күйші Т. Қазанғапұлы туралы жазылған шығармалар, еңбектер жайлы] / Қали Сәрсенбай // Қазақ әдебиеті. – 2024. – 15 қараша. – Б. 1, 12–13.

Аннотация

Мақала белгілі халық композиторы-күйші Тәттімбет Қазанғапұлына арналған. Мақаланың авторы Тәкен өз кейіпкерінің ішкі басынан кешкендерін тапқырлықпен жеткізеді деп жазады. Сондай-ақ, ол жаңа заманда күйді еш ойланбастан жаңа деңгейге көтерген Таласбек екенін айтады. Күй – Таласбектің өзі айтқандай, адам жүрегіне тәубені көрсететін өнер.

Олжабай, Сабырбек. Күй тілінде сөйлегенде…


Олжабай, Сабырбек. Күй тілінде сөйлегенде… [Мәтін] : [жазушы Тәкен Әлімқұловтың шығармашылық жолы] / Сабырбек Олжабай // Қазақ әдебиеті. – 2021. – 19 ақпан. – Б. 3.

Аннотация

Тәкен шығармашылық жолында 2 роман, 7 повесть, алпысқа жуық әңгіме жазыпты. Мақала Тәкен Әлімқұловтың шығармашылығына арналған, ол ең алдымен өмірдің өзін, адамдардың өмірін, іс-әрекеттерін, мінез-құлықтарын, ішкі тебіреністерін суреттейді.

Махан, Нұрғали. Тәкеннің «Жұмбақ жаны»


Махан, Нұрғали. Тәкеннің «Жұмбақ жаны» [Мәтін] : [жазушы Т. Әлімқұловтың шығармашылығы туралы] / Нұрғали Махан // Жұлдыз. – 2022. – № 6. – Б. 137–147.

Аннотация

Автор бұл мақаласында проза жанры мен Тәкен Әлімқұлов шығармаларына назар аударады. Солардың ішінде ол даңқты жауынгер Махамбеттің өмірін ашатын жауһар деп атаған «Қараой» әңгімесін ерекше атап өтеді. Автор прозаға ғана емес, Абай шығармашылығына арналған «Жұмбақ жан» шығармасына да назар аударады. «Жұмбақ жан» еңбегі монографиялық ғылыми еңбек ретінде қарастырылады.

Қырғызбаев, Өтеш. Ұлы ойшыл әлемін Тәкенше пайымдау


Қырғызбаев, Өтеш. Ұлы ойшыл әлемін Тәкенше пайымдау [Мәтін] : [Абайтанушы, жазушы Тәкен Әлімқұлов] / Өтеш Қырғызбаев // EGEMEN QAZAQSTAN. – 2020. – 1 қыркүйек. – Б. 7.

Аннотация

Абайтануға көп жылын арнап, індете зерттеген көрнекті жазушы, сыншы Тәкен Әлімқұлов 1972 жылы «Жазушы» баспасынан «Жұмбақ жан» атты әдеби сын кітабын шығарған еді. Еліміз зиялы қауымы арасында ерекше құбылыс болған бұл құнды еңбек 1993 жылы Абайдың 150 жылдығына орай қайта басылды. Кітап өзектілігін жойған жоқ, бұл танымдық басылым өмір есігін енді ашқан ұрпақ үшін пайдалы.